PISA 2018 Türkiye Ön Raporu

Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından geliştirilen ve uluslararası ölçekte uygulanan bir izleme çalışmasıdır. Her üç yılda bir uygulanan PISA’nın temel amacı 15 yaş grubu öğrencilerin okulda edindikleri bilgi ve becerileri günlük yaşamda kullanma becerilerini değerlendirmektir. Türkiye, PISA uygulamalarına 2003 yılından bu yana katılmaktadır. PISA uygulamalarında öğrencilerin okuma becerileri ile matematik ve fen alanlarındaki okuryazarlıkları değerlendirilmektedir. Her uygulamada bu üç alandan birisi ağırlıklı alan olarak belirlenmekte, bu alanda yeni sorular geliştirilmekte ve derinlemesine analizler gerçekleştirilmektedir. PISA 2018 uygulamasında ağırlıklı alan okuma becerileridir. PISA 2018 uygulaması, bugüne kadar katılımın en yüksek olduğu PISA döngüsü olmuştur. Uygulamaya 79 ülke ve ekonomiden yarım milyonu aşan sayıda öğrenci katılmıştır. Katılımcı ülke ve ekonomilerin 37’si OECD üyesidir, bu ülkelerden elde edilen ortalama değerler PISA karşılaştırma tablolarında bir referans noktası olarak kullanılmaktadır. Katılımcı ülke ve ekonomilerden 70’inde PISA 2018 bilgisayar tabanlı, 9 ülke ve ekonomide ise kâğıt kalem testi olarak uygulanmıştır. Türkiye’de de 2015 yılından bu yana PISA uygulamaları bilgisayar tabanlı gerçekleştirilmektedir. PISA 2018 uygulamasına Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) 1. Düzeyde yer alan 12 bölgeyi temsil eden 186 okul ve 6890 öğrenci ile katılmıştır. Örneklemdeki öğrencilerin seçimi Uluslararası Merkez tarafından Türkiye’deki 15 yaş grubu öğrencilerini temsil edecek şekilde seçkisiz (olasılığa dayalı) olarak gerçekleştirilmiştir. PISA kapsamındaki bilişsel test sonuçlarına göre ülke ve ekonomilerin performansları değerlendirilmektedir. Yönetici Özeti Her ülke ve ekonomide, ölçülen üç bilişsel alanda diğer ülkeler ve OECD ortalamasına göre performans düzeyi, öğrencilerin yeterlik düzeylerindeki dağılımları, önceki PISA uygulamalarına göre performans değişimleri, bölgeye, okul türüne, cinsiyete ve sosyoekonomik düzeye göre performans farklılıkları incelenmektedir. PISA sonuçlarına ilişkin uluslararası raporlarda da bu değişkenler dikkate alınmakta ve öneriler sunulmaktadır. Okuma becerileri alanındaki değerlendirme sonuçlarına göre ülke ve ekonomilerin ortalama puanları 340 ile 555 arasında değişmektedir. Türkiye performansını 2015 yılına göre önemli ölçüde artırarak ortalama puanını 428’ten 466’ya çıkarmıştır. Türkiye’nin ortalama puanı (466), katılımcı ülke ve ekonomilerin okuma becerileri alanındaki ortalama puanından (453) daha yüksektir. Bu performansı ile Türkiye okuma becerileri sıralamasında 79 ülke arasında 40. sırada, 37 OECD ülkesi arasında ise 31. sırada yer almıştır. Katılımcı ülke sayısı artmasına rağmen Türkiye, okuma becerileri alanında 50. sıradan 40. sıraya yükselmiştir. Okuma becerileri alanında Türkiye, PISA 2018’de PISA 2015’e göre ortalama puanını en çok artıran ikinci ülke olmuştur. Bu alanda en yüksek başarıyı B-S-J-Z (Çin), Singapur, Makao (Çin), Hong Kong (Çin) ve Estonya göstermiştir. Fas, Lübnan, Kosova, Dominik Cumhuriyeti ve Filipinler ise en düşük başarıyı gösteren ülke ve ekonomilerdir. Türkiye, okuma becerileri alanında okullar arasındaki farkın en yüksek olduğu 10 ülkeden biridir. Okul içi performans farkları açısından ise OECD ortalaması altında yer almaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de öğrencilerin performans düzeyleri okullar arasında önemli bir değişim göstermekte ancak okulların içindeki değişimler sınırlı kalmaktadır. Matematik alanındaki sonuçlara göre, ülke ve ekonomilerin ortalama puanları 325 ile 591 arasında değişmekte- PISA 2018 TÜRKIYE ÖN RAPORU 17 dir. Türkiye performansını 2015 yılına göre önemli ölçüde artırarak ortalama puanını 420’den 454’e çıkarmıştır. Matematik alanında elde edilen 454 puan, Türkiye’nin PISA uygulamalarında elde ettiği en yüksek puandır. Bu performansı ile Türkiye matematik alanı sıralamasında 79 ülke arasında 42. sırada, 37 OECD ülkesi arasında ise 33. sırada yer almıştır. Katılımcı ülke sayısı artmasına rağmen Türkiye, matematik alanında 50. sıradan 42. sıraya yükselmiştir. Türkiye matematik alanında, PISA 2018’de PISA 2015’e göre ortalama puanını en çok artıran ülkedir. Bu alanda en yüksek başarıyı gösteren ülke ve ekonomiler B-S-J-Z (Çin), Singapur, Makao (Çin), Hong Kong (Çin) ve Tayvan’dır. Fas, Kosova, Panama, Filipinler ve Dominik Cumhuriyeti en düşük başarıyı gösteren ülke ve ekonomilerdir. Fen alanında ülke ve ekonomilerin ortalama puanları 336 ile 590 arasında değişmektedir. Türkiye performansını 2015 yılına göre önemli ölçüde artırmış, ortalama puanını 425’ten 468’e çıkarmıştır. PISA 2018’de elde edilen bu puan, PISA döngüleri boyunca Türkiye’nin fen alanında elde ettiği en yüksek puandır. Türkiye’nin ortalama puanı (468), katılımcı ülke ve ekonomilerin fen alanındaki ortalama puanından (458) daha yüksektir. Bu performansı ile Türkiye fen alanı sıralamasında 79 ülke arasında 39. sırada, 37 OECD ülkesi arasında ise 30. sırada yer almıştır. Katılımcı ülke sayısı artmasına rağmen Türkiye, fen alanında 54. sıradan 39. sıraya yükselmiştir. Fen alanındaki ortalama puanını PISA 2018’de PISA 2015’e göre en çok artıran ülke Türkiye olmuştur. Bu alanda en yüksek başarıyı gösteren ülke ve ekonomiler B-S-J-Z (Çin), Singapur, Makao (Çin), Estonya ve Japonya’dır. Fas, Kosova, Panama, Filipinler ve Dominik Cumhuriyeti en düşük başarıyı gösteren ülke ve ekonomilerdir. PISA 2018 uygulamasının her üç testinde ortak bulgular elde edilmiştir. Türkiye, her üç bilişsel alanda da PISA 2018’de performansını anlamlı ölçüde artıran üç ülkeden biri olmuştur. Ayrıca Türkiye, 2003 ile 2018 yılları arasında 15 yaş grubu öğrenci nüfusunun en çok arttığı ülkeler arasında her üç alanda performansını anlamlı ölçüde artıran tek ülkedir. Bilişsel testlerde Türkiye’nin ortalama puanlarının artması, yüksek yeterlik düzeylerindeki öğrenci oranlarını 2015 yılına göre önemli ölçüde artırmıştır. Bölgeler düzeyinde yapılan analiz sonuçları, Batı Marmara, Doğu Marmara, Batı Anadolu ve İstanbul bölgelerindeki öğrencilerin performanslarının görece yüksek olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, her üç bilişsel alanda da bölgelerdeki ortalama puanlar önemli ölçüde artmıştır. Bu sonuç, her üç alandaki iyileşmenin tüm bölgelerde birlikte gerçekleştiğini göstermektedir. Okul türlerine göre yapılan analizlerde, her üç alanda da fen lisesi öğrencilerinin en başarılı öğrenci grubu olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde Anadolu lisesi öğrencileri, Anadolu imam hatip lisesi öğrencileri ve mesleki ve teknik Anadolu lisesi öğrencilerinden daha yüksek başarı göstermiştir. Ayrıca PISA 2018’de PISA 2015’e göre sosyal bilimler lisesi dışındaki tüm okul türlerinde önemli performans artışları olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar, elde edilen performans artışının belli bir okul türüne özel olmadığını, birçok okul türünde eş zamanlı gerçekleştiğini göstermektedir.Türkiye’de sosyoekonomik farklılıkların bilişsel test sonuçları üzerindeki etkisinin görece düşük olduğu görülmüştür. Sosyoekonomik düzey açısından en uç noktalarda bulunan kız ve erkek öğrencilerin ortalama puanları arasındaki fark OECD ülkelerinde hesaplanan ortalama farktan daha düşüktür. Okuma becerileri ve fen alanında kız öğrenciler erkek öğrencilerden daha yüksek performans göstermiştir. Matematik alanında ise erkek öğrencilerin kız öğrencilerden daha yüksek performans gösterdiği belirlenmiştir.