Şehristânî – el-Milel ve’n-nihal Okumaları

Şehristânî – el-Milel ve’n-niḥal Okumaları

Her Çarşamba 19.30-21:00 | İlk Oturum:  23 Şubat 2024

Prof. Dr. Doğan KAPLAN | Necmettin Erbakan Üniversitesi

el-Milel ve’n-niḥal, Şehristânî’nin (ö. 548/1153) dinler, mezhepler ve felsefe tarihine dair eseridir. el-Milel ve’n-niḥal beş alt başlıktan (mukaddime) oluşan bir giriş ile iki ana bölümden meydana gelmekte, birinci bölümde vahiy kaynaklı dinlerle bu dinlerin mezhepleri, ikinci bölümde akıl kaynaklı inanç ve görüşler ele alınmaktadır. Girişte yer alan beş mukaddimenin ilkinde eserin yazılış amacının inanç ve doktrin açısından insanların durumunu ele almak olduğu belirtilerek insanlar kitâbî din mensupları (ehlü’d-diyânât ve’l-milel, er-bâbü’d-diyânât ve’l-milel) ve şahsî görüşlerine tâbi olanlar (ehlü’l-ehvâi ve’n-nihal) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bunların ayrıca fırkalara bölündüğü, Hz. Peygamber’in hadisine göre müellifin birinci gruptakilerden saydığı Mecûsîler’in yetmiş, yahudilerin yetmiş bir, hıristiyanların yetmiş iki ve müslümanların yetmiş üç fırkaya ayrıldığı nakledilmekte, ikinci gruptaki fırkaların sayısının ise bilinmediği kaydedilmektedir. İkinci mukaddimede İslâm fırkalarının tasnifinde söz konusu olan asıl kriterler ortaya konmakta, üçüncüsünde fırkalaşmanın temel sebebi olarak ileri sürülen ilk şüphe ve itirazların kaynağı ve bunların nasıl bir bölünmeye yol açtığı anlatılmakta, dördüncüsünde İslâm toplumundaki ilk ayrılıkların ortaya çıkışı ve gelişmesi nakledilmekte, beşinci mukaddimede ise kitabın tertibinde takip edilen yöntem açıklanmaktadır. Şehristânî konuların sistemli ve düzenli biçimde ele alınmasına dikkat etmekte, meseleleri mantıkî bir düzen içerisinde işlemekte, konuyla ilgili temel kavramları açıkladıktan sonra ayrıntılara girmektedir. Müellif her fırkanın görüşünü kendi kaynaklarından naklettiğini ve bu işi yaparken tamamen objektif kaldığını belirtmektedir. (Bk. https://islamansiklopedisi.org.tr/el-milel-ven-nihal)

Okunacak Eser: Şehristânî – el-Milel ve’n-niḥal

Ders Asistanı: Arş. Gör. Şükrü Bostancı | İletişim: sukrubostanc1903@gmail.com